تحليل بازار طلا

قيمت طلا در دهه گذشته شاهد افزايش چشم گيري بوده و اين مسئله باعث شده تا تجارت اين فلز گرانبها به يكي از پر سود ترين سوداگري ها در اين سالها تبديل شود .
به غيراز يك فاصله تقريبا سه ساله كه از اوايل سال 96 تا اواخر سال 99 بطول انجاميد و در آن مدت قيمت طلا تا حدودي كاهش يافت و از 400 دلار به حدود 250 دلار در هر اونس رسيد ديگر شاهد افت قيمت اين كالاي پر طرفدار نبوديم و تقريبا از سپتامبر 1999 تا كنون يك نفس در حال گران شدن است بطوريكه در اين مدت از 250 دلار به 650 دلار رسيده است كه اين افزايش تند وتيز قابل توجه است . تنها در يك ماه گذشته قيمت طلا 80 دلار افزايش يافته و به عدد 653 دلار رسيده كه در 25 سال گذشته بي سابقه بوده است .هيچ چيز در بازار هاي مالي بي دليل نيست و افزايش قيمت طلا نيز دلايل محكمي داشته كه در اين مقاله تا حدودي به اين مسئله خواهيم پرداخت .
قيمت تمامي كالاهايي كه در بازار هاي مالي داد و ستد مي شوند متاثر از دو پارامتر عرضه و تقاضا هستند كه طلا نيز از اين قاعده مستثني نيست و با بالا رفتن تقاضا براي اين فلز گرانبها و يا كاهش عرضه نمودار قيمت طلا بسمت بالا متمايل مي شود .مهمترين عواملي كه باعث بالا رفتن تقاضا و به تبع آن افزايش ارزش طلا مي شوند عبارت اند از :




1- افزايش بي ثباتي و نا امني در جهان :
مشهور است كه طلا خبر هاي بد را دوست دارد .اين جمله اولين قانون تجارت طلاست و تاجران اين عرصه به نيكي مي دانند كه خبر هاي مربوط به جنگ شورش و ناآرامي تاثير شديدي بر قيمت اين كالا مي گذارد و اگر چه اين اتفاقات كام ما را تلخ مي كند اما به مذاق طلا خوش مي آيد و اين فلز گرانبها را گران بها تر مي كند . تاريخ نشان داده كه در شرايط بحراني سرمايه داران مايلند وجوه نقد و اوراق بهادار و ديگر سرمايه هاي خود را كه ممكن است در اين وضعيت جز مشتي كاغذ مفهوم ديگري نداشته باشند به چيزي تبديل كنند كه هميشه ارزش ذاتي خود را حفظ مي كند و ارزشي صرفا اعتباري ندارد .طلا بهترين انتخاب آنان است . به همين دليل هنگامي كه بوي جنگ به مشام سرمايه داران مي رسد سريعا سرمايه ها به سمت بازار طلا سرازير مي شود و قيمت طلا را به بالا سوق مي دهند .
در سالهاي گذشته نيز جهان به نوعي دستخوش حوادث نسبتا ناگواري بوده كه اين مسئله يك از اصلي ترين دلايل افزايش قيمت طلا مي باشد .
حوادث 11 سپتامبر در امريكا , فعاليتهاي القاعده در گوشه و كنار جهان , تنشهاي موجود ميان اسرائيل و فلسطين , حمله نظامي امريكا به عراق و افغانستان , ادامه نا آرامي ها در عراق , دستيابي كره شمالي به سلاح هسته اي و همينطور ترس سرمايه داران از بالا گرفتن منازعات ايران و امريكا همگي از دلايلي بوده كه چه سرمايه داران محلي و خرد و چه تاجراني كه در حد و اندازه هاي جهاني دست به خريد و فروش مي زنند و حتي بانكهاي مركزي كشورهاي مختلف را متقاعد كرده تا قسمتي از ثروت خود را به طلا تبديل كنند تا در صورت بروز بحران همه چيز را از دست نداده باشند .
حتي در سطوح پايين هم اين مسئله قابل رويت است و نيازي به داشتن دانش بالاي اقتصادي براي درك اين مسئله نيست .به عنوان مثال در ابتداي جنگ عراق مردم اين كشور به سمت طلا فروشي ها هجوم آوردند و از ترس روزهاي وخيم تر مايل بودند تا پس انداز هاي خود را به طلا تبديل كنند .


2-
تضعيف ارزش دلار :
يك از اصولي كه در تجارت طلا بايد مد نظر قرار داد رابطه تنگاتنگي است كه قيمت اين فلز گرانبها با ارزهاي معتبر علي الخصوص دلار دارد .چون طلا در بازار هاي جهاني به دلار قيمت گذاري مي شود بالا رفتن ارزش دلار باعث گران شدن طلا براي كساني است كه قصد خريد اين كالا را با ارزهاي ديگر دارند و در نتيجه تقاضاي جهاني پايين مي آيد و به تبع آن طلا ارزان مي شود .عكس اين مسئله نيز صادق است يعني هنگامي كه دلار تضعيف مي شود طلا براي خريداراني كه با ديگر ارزها قصد خريد دارند ارزان مي شود و در نتيجه بالا رفتن تقاضا و به تبع آن گران شدن قيمت را موجب مي شود . به طور كلي اين يكي از اصول پذيرفته شده بازار طلا است كه طلا و دلار همسفران خوبي نيستند و معمولا در دو جهت متفاوت حركت مي كنند . البته بايد اينجا اين نكته را اضافه كنم كه اين تنها يكي از چندين عامل تاثير گذار بر قيمت طلا مي باشد و بسياري مواقع ديده شده كه اين دو دست در دست هم به راه خود ادامه مي دهند و قانون فوق را بي اعتبار مي كنند نمونه مشخص و مشهور آن هم سال 2005 است كه در برابر ديدگان متعجب فعالان بازارهاي مالي به ارزش طلا و دلار هر دو افزوده شد . اما بطور كلي در اكثر مواقع طلا در جهت عكس دلار حركت مي كند و كارشناسان معتقدند يكي از عواملي كه افزايش قيمت اين كالا را در چند ماه گذشته سرعت مضاعف بخشيده كاهش ارزش دلار بوده است .
از اواخر سال 2004 بانك مركزي امريكا به منظور مهار تورم اقدام به افزايش نرخ بهره كرد و آن را 1.00 به رقم فعلي آن كه 4.75 است رساند اين مسئله باعث شد تا دلار سال 2005 را با كارنامه موفقي به پايان برساند و در برابر اكثر ارزهاي اصلي جهان افزايش قابل توجهي داشته باشد اما در جلسه اعضاي مركزي اين نهاد در روز سيزدهم دسامبر اين مسئله مورد بحث قرار گرفت كه ادامه اين افزايشها شايد چندان مناسب نباشد و احتمالا به زودي بايد ادامه اين روند را متوقف كرد . در جلسات بعدي هم كه در سال 2006 برگزار شد ند اين مسئله تكرار شد و از آن زمان تا كنون دلار با كاهش شديدي مواجه شده است .اين مسئله از آنجا شدت بيشتري به خود گرفته كه بانكهاي مركزي ديگر كشورهاي پيشرفته جهان من جمله بانك مركزي اروپا (ECB) و بانك مركزي ژاپن (BOJ) قصد افزايش نرخ بهره را دارند . كافي است به ارزش برابري يورو در برابر دلار نگاهي بياندازيم تا متوجه تضعيف شديد دلار در سال 2006 بشويم .نرخ EUR/USD از اوايل دسامبر 2005 (آخرين ماه سال 2005 ) كه عدد 1.1661 را به خود اختصاص داده بود به رقم فعلي آن كه 1.2634 است رسيده است . به عبارت ديگر ظرف مدت 5 ماه دلار چيزي در حدود 1000 واحد (PIP) در برابر يورو ضعيف شده كه اين مشخصا تعريف يك سقوط است . سرنوشت دلار در برابر ديگر ارزها من جمله پوند و ين هم اگر تلخ تر نبوده قطعا شيرينتر هم نبوده و بطور كلي بازي را در برابر اكثر ارزهاي اصلي واگذار كرده است .
كارشناسان اين مسئله را نيز يكي از دلايل كليدي افزايش ارزش طلا در اين ماهها مي دانند .




3- افزايش قيمت نفت :
از ديگر مسائلي كه در تحليل بازار طلا بايد مد نظر قرار داد رابطه اي است طلاي زرد با طلاي سياه دارد . به عكس رابطه اي كه طلا با دلار دارد كه در جهت مخالف هم حركت مي كنند طلا و نفت همبستگي شديدي با يكديگر دارند و معمولا گران شدن نفت موجب افزايش ارزش طلا مي شود .
علت اين مسئله اينست كه با افزايش قيمت نفت تورم جهاني بالا مي رود و در اين شرايط سرمايه داران علاقه مند مي شوند تا دارايي هاي خود را به چيزي تبديل كنند تا در برابر تورم مقاومت بالايي از خود نشان دهد .طلا يكي از كالاهايي است كه در برابر تورم مقاومت بالايي از خود نشان مي دهد و چندان آسيبي از اين مسئله نمي بيند و همواره ارزش ذاتي خود را حفظ مي كند . علاوه بر مسئله تورم از ديگر دلايل همبستگي قيمت طلا و نفت اينست كه بالا رفتن قيمت نفت به عنوان سوخت اصلي صنايع جهاني دليل اصلي ركودي است كه در بسياري از بخشهاي صنعتي بوجود مي آيد و در نتيجه بسياري از سرمايه ها را راهي بازارهاي ديگر من جمله بازار طلا مي كند .
در چند سال گذشته قيمت نفت نيز سير صعودي تند وتيزي داشته كه اين مسئله هم ريشه در افزايش تقاضا و هم ريشه در بخش عرضه اين عنصر پر ارزش داشته است . رشد اقتصادي در اكثر مناطق جهان علي الخصوص چين و هند كه براي رساندن سوخت به موتوراقتصاد شتابان خود نياز حياتي به نفت دارند باعث شده تا تقاضاي جهاني نفت بالا رود و از آن طرف محدود بودن منابع عرضه و آسيب ديدن بعضي از اين منابع در سال گذشته باعث شده تا هم اكنون نفت بالا تر از 70 دلار معامله شود كه در تاريخ اكتشاف و استخراج اين ماده بي سابقه است .

در پي آسيب ديدن تعدادي از پالايشگاههاي حياتي ايالات متحده بر اثر طوفان كاترينا قيمت نفت در روز 31 آگوست 2005 مرز 70 دلار در هر بشكه را رد كرد كه در آن زمان بالاترين رقم ثبت شده در تاريخ بود و اگر چه بعد از آن تا حدودي ارزانتر شد و در اواخر نوامبر به حدود 55 دلار هم رسيد اما عوامل ديگري باعث شدند تا مجدا قيمت اين ماده سير صعودي به خود بگيرد و تا 75 دلار در هر بشكه افزايش يابد .
از جمله عواملي كه باعث اين افزايش شديد شدند مي توان به درگيريهاي شورشيان نيجريه با دولت مركزي اين كشور كه باعث از كار افتادن بخشهايي از صنعت استخراج نفت اين كشور و به تبع آن كاهش توليد 500000 بشكه در روز كه چيزي در حدود يك چهارم كل توليد هشتمين صادر كننده نفت جهان است شد اشاره كرد .
اين درگيري ها همچنان ادامه دارد و شورشيان قصد بر زمين گذاشتن سلاح را ندارند و بنابراين نگرانيهايي كه از اين ناحيه در مورد عرضه نفت بوجود آمده كماكان ادامه دارد .اين مسئله از آنجا بيشتر حائز اهميت است كه نفت نيجريه بر خلاف نفت عربستان كه نفت سنگين محسوب مي شود از نوع نفت شيرين است و پالايش آن را حت تر است . به عبارتي مقدار قابل توجهي از توليد نفت مرغوب جهان متوقف شده و ترس از بيشتر شدن اين مقدار بر اثر ادامه در گيريها نيز وجود دارد كه اين مسئله بي شك بي تاثير بر قيمت نفت نيست .
مسئله بسيار مهمي كه تاثير قابل توجهي بر قيمت نفت و به تبع آن افزايش ارزش طلا گذاشته مسئله دستيابي كشورمان به انرژي هسته و مخالفت امريكا با اين مسئله است . نقش حياتي كشورمان به عنوان چهارمين صادر كننده نفت جهان بر هيچ كس پوشيده نيست و معامله گران بازار نفت بيم آن دارن كه در صورت ارجاع پرونده هستهاي كشورمان به شوراي امنيت و اقدامات بعدي اين نهاد من جمله تحريم, ايرانيان با سلاح نفت از خود دفاع كنند و با قطع صادرات خود قيمت اين كالا را بسيار بالاتر از اينكه هست ببرند .
اگرچه امريكاييها اينطور وانمود مي كنند كه اين مسئله آنقدر ها هم مهم نيست و ديگر صادر كنندگان مي توانند اين كسري را جبران كنند اما تمامي كساني كه حتي تجربه كوتاهي از فعاليت در بازار نفت دارند مي دانند كه اين تنها يك ژست سياسي است و اين كسري هنگفت به هيچ عنوان قابل جبران نيست و در صورت قطع شدن حتي مقداري از صادرات نفت ايران قيمت اين كالا سر از نا كجا آباد بدر خواهد آورد.
اين مقاله در رابطه با طلا است و از آنجا به قيمت نفت پرداخته شد كه اين دو رابطه تنگاتنگي با يكديگر دارند اما لازم مي دانم به اين مسئله اشاره كنم كه مساله ايران علاوه بر تاثير گذاشتن غير مستقيم بر بازار طلا از طريق بازار نفت , مستقيما نيز بر بازار طلا تاثير زيادي گذاشته كه دلايل آن در بند اول توضيح داده شد .


4- علاقه بانكها و شركتهاي بزرگ براي تبديل قسمتي از داراييي هاي خود به طلا :
بانكهاي مركزي كورهاي مختلف جهان همانند سرمايه داران عادي ترجيح مي دهندقسمتي از داراييهاي خود را در شرايطي كه طلا اهميت بسياري پيدا كرده به اين فلز گرانبها تبديل كنند كه اين مسئله خود از دلايل مهمي است كه تقاضا را براي اين فلز بالاتر مي برد .

دلايل فوق همگي از دلايل مهمي بودند كه بر قيمت طلا در بازار هاي جهاني تاثير مهمي دارند و خواهند داشت اما بازار هاي محلي نيز در گوشه و كنار جهان براي خود قوانيني دارند كه قيمت اين كالا را بالا و پايين مي برد .رونق و ركود اقتصادي , اعياد و مراسم مذهبي , فصل برداشت محصول , مواقع ازدواج و جشنهاي بومي كه در هر منطقه از جهان ويژگي هاي خود را دارد بر قيمت طلا بي تاثير نيست . به عنوان مثال مشهور است كه در هندوستان بارش باران باعث گران شدن طلا مي شود .اين مسئله شايد در نگاه اول طنز گونه به نظر برسد اما از حقايق اقتصاد هند است چون با بارش باران كشاورزان هندي پول بيشتري در اختيار خواهند و داشت و هنديان به عنوان با علاقه ترين مردم جهان به جواهرات اضافه درآمد خود را به طلا تبديل مي كنند كه باعث گران شدن آن مي شود .




عوامل افزايش قيمت طلا در ايران :
علاوه بر عوامل فوق كه باعث گران شدن طلا در سطح جهاني شد و در نتيجه بازار طلاي كشورمان نيز از اين افزايش بي نصيب نبود عوامل ديگري نيز دخيل بودند تا اين قيمت فلز گرانبها در كشورمان قله هاي جديدي را فتح كند تا جايكه قيمت سكه به 220000 تومان برسد .اين عوامل عبارت اند از :
1- ركود بازار مسكن و بورس :
ركود چند ساله بازار مسكن و كاهش شاخص بورس از سال 83 تا كنون از عواملي است كه تاثير جدي بر افزايش قيمت طلا داشته است . سرمايه داراني كه ديگر بورس و يا بازار مسكن را مكان مناسبي براي سرمايه گذاري نمي دانند به سمت بازار طلا هجوم آورده اند و با عث افزايش تقاضا و به تبع آن افزايش قيمت اين كالا شده اند .
2- كاهش سپرده هاي بانكي :
از عوامل ديگري كه اين روزها تاثير زيادي بر افزابش قيمت طلا گذاشته است كاهش سپرده هاي بانكي است .بسياري از سرمايه داران كه طاقت سرمايه گذاري با ريسك بالا را ندارند سرمايه هاي خود را در بانكها مي گذارند تا از سود سپرده هاي خود منتفع شوند اما با كاهش نرخ اين سود آنها ديگر به مانند قبل از بانكها پول زيادي دريافت نمي كنند و در نتيجه بسياري از اين وجوه به سمت بازار طلا هدايت شده اند .
3-
مسئله پرونده هسته اي كشورمان :
تاريخ تجارت نشان داده كه تاجران چندان دلير نيستند و همواره تلاش مي كنند تا از راحتترين و بي خطر ترين راه به سرمايه خود بيافزايند و به محض اينكه احساس خطر مي كنند قسمتي از داراييهاي خود را به كالاهايي مثل طلا كه ارزش ذاتي خود را همواره حفظ مي كند تبديل مي كنند .
مردم كشورمان در دستيابي به فن آوري هسته اي مصمم هستند و از آن طرف سياستمداران امريكايي نيز چندان رضايتي از اين مسئله ندارند و تلاش خود را براي جلوگيري از اين مسئله مي كنند .سرمايه داران چه در خارج از مرزهاي ايران و چه در داخل مرزها نگران بالا گرفتن اختلافات بين ايران و امريكا هستند و اين مسئله اين روز ها به يكي از دلايل اصلي افزايش تقاضا براي اين فلز گرانبها شده است .
4-
تشكيل حباب قيمت :
هنگامي كه جو رواني به نفع افزايش يك كالا در بازار بوجود مي آيد عده اي از معامله گران وارد بازي مي شوند و به قصد خريد و فروش و كسب سود اقدام به خريدهاي سنگين مي كنند و باعث مي شوند تا قيمتها بيشتر از ارزش واقعي خودشان رشد كند كه به اين پديده حباب قيمت مي گويند ولي از آنجايي كه اين افزايش قيمت واقعي نبوده و بازيگراني كه به نوعي باعث افزايش كاذب قيمت شده اند در قيمت هاي مورد نظر خود سريعا از ميدان خارج مي شوند اين حباب مي تركد و باعث افت ناگهاني و سريع قيمت مي شود .
تاريخ بورس كشورمان نشانداده كه متاسفانه به دليل عدم اطلاع رساني درست تشكيل اين حبابها بي سابقه نبوده و معمولا در اين مواقع سرمايه داران خرد كه بدون اطلاع كافي از قوانين تجارت وارد بازي شده اند بازندگان اصلي هستند .
بسياري از كارشناسان اعتقاد دادرند قسمتي ( نه همه ) دليل افزايش قيمت طلا و علي الخصوص سكه كه در يكي دو هفته اخير شاهد بوديم و باعث شد تا قيمت سكه از ارزش واقعي آن (وزن سكه ضربدر قيمت طلا ) فاصله بسياري بگيرد افزايش كاذب تقاضا بر اثر جو رواني موجود باشد كه در اينگونه مواقع مقامات بانك مركزي بايد با دخالت در بازار و عرضه هاي مناسب و همينطور اطلاع رساني درست جو رواني پر التهاب بازار را آرام كنند . البته لازم مي دانم اين نكته را اضافه كنم تنها كسر بسيار كوچكي از افزايش قيمت طلا در كشورمان مربوط به پديده حباب قيمت است و افزايش فيمت اين كالا دلايل بسيار محكمي داشته و هم اكنون نيز از قيمت واقعي خود چندان دور نيست .
جمع بندي :
در انتها اگر بخواهيم جمع بندي كلي از قضايا داشته باشيم بايد گفت كه اكثر عواملي كه قيمت طلا را تا اين حد بالا آوردند كماكان به قوت خود باقي هستند .
شورشيان نيجريه سلاح را بر زمين نگذاشته اند و چشم انداز قيمت نفت مثبت است .نا آرامي هاي عراق و فعاليتهاي القاعده همچنان ادامه دارند .به قدرت رسيدن حماس در فلسطين و مشكلات آنها با اسراييل به قوت خود باقي است .
مسئله هسته اي كشورمان هم هنوز ادامه دارد و چشم انداز دلار در سال 2006 نيز چندان مطلوب نيست . بنابراين بسياري از كارشناسان اعتقاد دارند قيمت اين فلز گرانبها ممكن است تا 850 و يا حتي 1000 دلار در ماههاي آينده افزايش يابد .
ما نمي دانيم اين فلز دقيقا تا كجا گران خواهد شد اما يك چيز را مي دانيم :
طلا بسادگي ارزان نخواهد شد .

چاپ شده در روزنامه همشهري
www.hamshahri.net/hamnews/1385/850220/world/econw.htm