روابط بازارهاي مالي جهان

يكي از مسائل بسيار قابل توجه در عرصه بازارهاي مالي رابطه تنگاتنگ قيمت كالاها و ارزش ارزهاي كشور هاي مختلف جهان با يكديگر است بطوريكه در هيچ بازاري نمي توان منفرد عمل كرد و به اخبار و اطلاعات مربوط به آن كالا يا ارز بسنده كرد و بايد اطلاعات جامعي اگر نگوييم از تمام كالاها لا اقل از تعداد قابل توجهي از آنها را گردآوري و تحليل كرد تا به نتيجه اي مطلوب رسيد .
البته در اينجا ذكر نكته اي خالي از لطف نيست كه چه در مورد رابطه دلار و نفت كه به آن پرداخنه شد و چه درباره مسائلي كه در ادامه مطرح مي شود بايد اين نكته را در نظر گرفت كه رابطه بيت ارزها و كالاهاي حساس مثل نفت و طلا صرفا يكي از چندين پارامتر تاثير گذار است و اي بسا در شرايط خاص اين ملاحظات از طرف بازيگران بازار ناديده گرفته شود . تشخيص اينكه در چه شرايطي اين روابط محكم و استوار است و در چه شرايطي سست و ناپايدار به عهده تحليلگران بازار هاي مالي و اين مهم خود امري دشوار است .
در اين مقاله سعي شده به بخش كوچكي از مسئله پيوستگي (correlation) بين بازارهاي مالي جهان پرداخته شود و بعنوان شروع كار رابطه نفت و طلا و ارزهاي كشورهاي مختلف من جمله دلار امريكا , يورو ين پوند دلار استراليا فرانك سويس و... مورد بررسي قرار گرفته است .
ابتدا از نفت شروع مي كنيم .
بازارنفت يكي از اصلي ترين بازارهاي جهاني است كه معمولا در رابطه با ديگر بازار ها پيشرو است (Leader) .به عبارت ديگر تغييرات نفت موجب تحول در ديگر بازارها من جمله ارز مي شود و عكس اين موضوع معمولا صادق نيست .اين مسئله اهميت بررسي تحولات نفت را دو چندان مي كند .
عوامل تاثير گذار بر قيمت نفت خارج از بازار هاي مالي هستند و بيشتر به مسائل سياسي جاري در كشورهاي توليد كننده و به تقاضا از طرف مصرف كنندگان بزرگ مثل چين و هند و ايالات متحده مربوط مي شود .
اما تغيرات قيمت نفت تاثير شديدي بر بازارهاي مالي دارد . بر اثر گران شدن نفت سهام بسياري از شركتها و ارزهاي رايج ضربه مي بينند كه از آن ميان مي توان به سهام شركتهاي اتومبيل سازي اشاره كرد كه قيمت نفت از فاكتورهاي تاثير گذار بر آنها است . نفت در بازار ارز نيز تاثير خود را مي گذارد و با گران شدن نفت ارز رايج كشورهايي كه مصرف كنندگان بزرگ نفت هستند با كاهش ارزش روبرو مي شود كه از بين آنها مي توان به دلار و ين اشاره كرد .
امريكا به عنوان بزرگترين مصرف كننده نفت, اقتصادي بشدت حساس در برابر نفت دارد و اگرچه در اين مقاله قصد بحث در مورد تاريخ حضور امريكا در خاورميانه را ندارم اما نگاهي اجمالي به تاريخ معاصر اين منطقه ژئوپليتيك نشاندهنده ميزان حساسيت امريكا به مسئله نفت است .
اين حساسيت را در پول رسمي اين كشور, دلار ,نيز مي توان مشاهده كرد . به عنوان مثال سال گذشته پس از طوفان كاترينا و اثرات مخربي كه بر پالايشگاههاي كليدي امريكا وارد آمد دلار نيز متاثر از قيمت نفت حركت مي كرد و با بالاتر رفتن آن ضعيف تر مي شد .
ين ارز رايج سرزمين آفتاب تابان از بزرگترين قربانيان نفت است . ژاپن بيش از 98 درصد از نفت خود را از خارج از مرزهاي خود وارد مي كند واقتصادي بشدت وابسته به نفت دارد به همين دليل نسبت به افزايش قيمت نفت از خود حساسيت نشان مي دهد .
از ديگر ارزهايي كه به تغييرات قيمت نفت از خود حساسيت نشان مي دهند مي توان به دلار كانادا اشاره كرد كه بر خلاف دلار و ين از افزايش ارزش اين ماده ژئوپليتيك سود مي برد . كانادا از صادر كنندگان نفت است و كاملا طبيعي است كه بر اثر بالارفتن قيمت نفت اقصاد قويتر و در نتيجه ارز قويتري داشته باشد به طوريكه دلار كانادا در سالهاي اخير كه قيمت نفت رو به رشد است و تنها از اواسط سال 2003 تا كنون از حدود 24 دلار به حوالي 75 دلار رسيده است , رشد شديدي را تجربه كرده و با شيب تندي در برابر دلار امريكا صعود كرده بطوريكه زوج ارز USD/CAD در دهم مي سال جاري به مرز 1.10سقوط كرد (چون دلار كانادا در مخرج كسر قرار دارد هرچه اين عدد كمتر باشد به معني قويتر بود دلار كانادا است ) و اين در حالي است كه اين عدد از اوايل سال 1978 مشاهده نشده بود .
از ديگر كالاهاي حياتي و بسيار مهم در عرصه مبادلات جهاني كه نفت تاثير زيادي بر آن دارد مي توان به طلا اشاره كرد .
بالا رفتن قيمت نفت موجب افزايش تورم جهاني مي شود و در اين شرايط سرمايه گذاران علاقه مند هستند تا سرمايه خود را به چيزي تبديل كنند تا بيشترين مقاومت را در برابر افزايش تورم داشته باشد , طلا يكي از بهترين انتخابهاي آنان است و به همين دليل تقاضا براي طلا بالا رفته و موجب گراني آن مي شود .
از طرف ديگر طلا و نفت عوامل تاثير گذار مشترك يكساني دارند كه موجب مي شود قيمت اين دو كالاي حياتي هم جهت باشد . به عنوان مثال تنشهاي منطقه اي علي الخصوص در خاورميانه هم باعث بالا رفتن قيمت نفت و هم طلا مي شود .
تاثير گذاري قيمت نفت بر طلا موجب مي شود تا نفت بصورت غير مستقيم بر بسياري ديگر از كالاها , سهام شركتها و ارزهاي رايج كشورهاي مختلف تاثير بگذارد كه در مقالات بعدي به آن خواهيم پرداخت .

چاپ شده در روزنامه همشهري